رنگ‌‌های مصنوعی در خوراکی‌ها: چرا آب نبات لالی گلکسی انتخاب سالم‌تری است؟

رنگ خوراکی یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر انتخاب و ادراک مصرف‌کنندگان نسبت به مواد غذایی است. مصرف‌کنندگان غالباً غذاهایی را ترجیح می‌دهند که ظاهر جذاب‌تری داشته باشند و رنگ‌های زنده‌تر، احساس تازگی، طعم بهتر و کیفیت بالاتری را القا می‌کنند. در همین راستا، صنایع غذایی سال‌هاست که از رنگ‌های مصنوعی برای بهبود ظاهر محصولات استفاده می‌کنند. با این حال، نگرانی‌های فزاینده‌ای درباره ایمنی و تأثیرات منفی رنگ‌های مصنوعی بر سلامت انسان مطرح شده است. در مقابل، رنگ‌های طبیعی که از منابع گیاهی، حیوانی یا معدنی به دست می‌آیند، جایگزینی ایمن و سازگار با سلامت برای رنگ‌های شیمیایی به‌شمار می‌روند. در این مقاله، ضمن بررسی ماهیت رنگ‌های مصنوعی و طبیعی، مضرات و مزایای آن‌ها، به کاربرد رنگ‌های طبیعی در آب‌نبات‌های درمانی مخصوص سرماخوردگی نیز پرداخته خواهد شد.

رنگ‌های مصنوعی

رنگ‌های مصنوعی یا سنتتیک، ترکیبات شیمیایی هستند که عمدتاً از مشتقات نفتی تولید می‌شوند و به‌صورت گسترده در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی به کار می‌روند. این رنگ‌ها به‌دلیل پایداری بالا، شدت رنگ زیاد و هزینه تولید پایین مورد توجه تولیدکنندگان قرار گرفته‌اند. از معروف‌ترین رنگ‌های مصنوعی خوراکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تارترازین: رنگ زرد روشن، رایج در نوشیدنی‌ها، شیرینی‌جات و ژله‌ها

• آزوروبین: رنگ قرمز مایل به آبی

• سان‌ست یلو: رنگ نارنجی پرکاربرد در اسنک‌ها

• بریلیانت بلو: آبی روشن در بستنی‌ها و نوشیدنی‌ها

• آلورا رد: رنگ قرمز عمیق مورد استفاده در آب‌نبات‌ها

مضرات رنگ‌های مصنوعی

تحقیقات متعدد در سال‌های اخیر نشان داده‌اند که مصرف مداوم رنگ‌های مصنوعی می‌تواند با خطرات متعددی برای سلامتی همراه باشد. برخی از مهم‌ترین این مضرات عبارت‌اند از:

• اختلالات رفتاری در کودکان:  مطالعاتی مانند مطالعه معتبر Southampton در بریتانیا نشان داده‌اند که مصرف رنگ‌های خاصی نظیر تارترازین و آلورا رد می‌تواند باعث افزایش بیش‌فعالی (ADHD) و کاهش تمرکز در کودکان شود.

• واکنش‌های آلرژیک:  برخی رنگ‌ها با واکنش‌های حساسیتی، کهیر، خارش، و آسم همراه هستند.

• احتمال سرطان‌زایی:  گرچه شواهد مستقیم و قطعی کمی وجود دارد، اما برخی رنگ‌ها مانند آمارانت و اریترزین به دلیل احتمال ایجاد تومورهای تیروئیدی در مطالعات حیوانی، در برخی کشورها ممنوع شده‌اند.

• تأثیرات بر سیستم ایمنی:  برخی مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که رنگ‌های مصنوعی می‌توانند باعث تغییر در پاسخ‌های ایمنی، افزایش استرس اکسیداتیو و ایجاد التهاب شوند.

رنگ‌های طبیعی

رنگ‌های طبیعی ترکیباتی هستند که از منابع زیستی (گیاهی، حیوانی یا معدنی) استخراج می‌شوند و معمولاً فاقد خطرات جدی برای سلامتی هستند. این رنگ‌ها علاوه بر ایمنی بیشتر، اغلب دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی و مفید برای بدن می‌باشند. رایج‌ترین رنگ‌های طبیعی عبارت‌اند از:

• آنتوسیانین‌ها: آبی تا بنفش ، موجود در انگور، بلوبری، کلم قرمز

• کلروفیل: سبز ، آنتی اکسیدان و موجود در برگ‌های سبز گیاهان

• کارمین: قرمز، ایمن و پایدار در برابر نور

• اسپرولینا: سبز و سرشار از  پروتئین، ویتامین B12 و آهن، ضد التهاب و تقویت کننده سیستم ایمنی

• کارتاموس: زرد و نارنجی، ضدالتهاب و آنتی اکسیدان

فواید رنگ‌های طبیعی

رنگ‌های طبیعی علاوه بر ایمنی، دارای فواید متعددی هستند:

• ضد التهاب و آنتی‌اکسیدان:  بسیاری از رنگ‌های گیاهی مانند کارتاموس خاصیت ضد التهابی و مهارکننده رادیکال‌های آزاد دارند.

• تقویت سیستم ایمنی: برخی رنگ‌ها مانند اسپرولینا یا کلروفیل با تحریک گلبول‌های سفید به تقویت ایمنی کمک می‌کنند.

• سلامت قلب و عروق:  آنتوسیانین‌ها در کاهش فشار خون و پیشگیری از تصلب شرایین مؤثر هستند.

• عدم ایجاد حساسیت یا سرطان‌زایی:  برخلاف رنگ‌های مصنوعی، رنگ‌های طبیعی به‌ندرت با عوارض جدی یا آلرژیک همراه هستند.

مزایای استفاده از رنگ‌های طبیعی به‌جای رنگ‌های مصنوعی

استفاده از رنگ‌های طبیعی به‌جای مصنوعی در صنایع غذایی دارای مزایای چندگانه‌ای است:

1. ایمنی بالاتر برای کودکان و سالمندان

2. پاسخ‌گویی به نیاز مصرف‌کنندگان و ترجیح به محصولات سالم

3. افزایش ارزش افزوده برند و پذیرش بهتر در کشورهای توسعه‌یافته

4. پیشگیری از حذف محصول در بازارهای جهانی به دلیل مقررات سخت‌گیرانه بر رنگ‌های مصنوعی

5. افزایش خواص درمانی در محصولات خوراکی

کاربرد رنگ‌های طبیعی در آب‌نبات‌های درمانی سرماخوردگی

آب‌نبات‌های درمانی سرماخوردگی که معمولاً حاوی ترکیبات گیاهی نظیر آویشن، زنجبیل، عسل یا لیمو هستند، از جمله محصولاتی‌اند که هم جنبه خوراکی و هم درمانی دارند. استفاده از رنگ‌های مصنوعی در این نوع آب‌نبات‌ها می‌تواند با تضاد عملکرد درمانی و سلامت‌محور محصول همراه باشد. در این زمینه، رنگ‌های طبیعی گزینه‌ای بسیار مناسب‌تر هستند.

مزایای رنگ های طبیعی در آب‌نبات‌های درمانی:

• افزایش هم‌افزایی اثرات دارویی با رنگ طبیعی (مثلاً آویشن + عسل)

• عدم ایجاد حساسیت در کودکان

• ایجاد یکپارچگی میان ترکیبات درمانی و ظاهر محصول

• افزایش مقبولیت در بین بیماران

آب نبات لالی گلکسی (Lolli Galaxy®) محصولی نوآورانه و طبیعی برای بهبود گلودرد و سرفه است که با ترکیبی از عسل طبیعی، آویشن شیرازی  (Zataria multiflora L.)و ویتامین ث (Vitamin C) فرموله شده است. آب نبات لالی گلکسی® با طعم‌های متنوع و خوشمزه، پذیرش مصرف را در کودکانی که در برابر دارو مقاومت نشان می‌دهند، افزایش داده است. این محصول بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر یا نگهدارنده‌های مصنوعی تولید شده و از طعم‌دهنده‌های مجاز خوراکی و رنگ‌های طبیعی مانند اسپرولینا و کارمین بهره می‌برد که آن را به انتخابی ایده‌آل برای حفظ سلامت دستگاه تنفسی تبدیل کرده است.

نتیجه‌گیری

با توجه به شواهد علمی و نیازهای بازار مصرف، استفاده از رنگ‌های مصنوعی در خوراکی‌ها، به‌ویژه در محصولات درمانی و مرتبط با سلامت نظیر آب‌نبات‌های ضدسرماخوردگی، با چالش‌های متعددی مواجه است. این رنگ‌ها می‌توانند خطراتی برای سلامت به‌ویژه در کودکان و افراد حساس ایجاد کنند. در مقابل، رنگ‌های طبیعی نه‌تنها فاقد این خطرات هستند، بلکه خواص درمانی و آنتی‌اکسیدانی ارزشمندی نیز به همراه دارند. استفاده از رنگ‌های طبیعی در آب‌نبات‌های گیاهی سرماخوردگی می‌تواند ضمن حفظ جذابیت بصری، به ارتقای اثربخشی درمانی، سلامت مصرف‌کننده و مقبولیت محصول در بازارهای بین‌المللی کمک شایانی کند. آینده صنایع غذایی، بدون شک به سمت استفاده گسترده‌تر از رنگ‌های طبیعی و حذف تدریجی رنگ‌های مصنوعی خواهد رفت.

منابع

·       https://www.fda.gov/food/color-additives

·       https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/food-color

·       https://www.nestle.in/nhw/nutrition-basics/foods/food-colours